Myśl globalnie, działaj lokalnie. W trosce o zasoby wodne

Woda stanowi ponad 70 proc. powierzchni ziemi, ale tylko ok. 2,5 proc. jej zasobów stanowią wody słodkie, z czego tylko 0,6 proc. wody słodkie będące źródłem wody pitnej. Dostęp do bezpiecznej wody pitnej jest bardzo zróżnicowany, w Ameryce Północnej ma do niej dostęp 99 proc. ludności, a w Europie 93 proc. W najtrudniejszej sytuacji są mieszkańcy najuboższych regionów świata, np. mieszkańcy Afryki Subsaharyjskiej, gdzie odsetek ludności z zagwarantowanym dostępem do wody zdatnej do picia nadal jest bardzo niski, wynosi zaledwie 27 proc. Oznacza to, że prawie 3/4 mieszkańców nie ma możliwości picia wody, która nie jest zagrożeniem dla zdrowia i życia.

Pojęciem stresu wodnego określa się sytuację, w której zasoby wodne są niewystarczające lub gdy jakość wody nie spełnia podstawowych wymagań ludzi i środowiska. ONZ uznało, że granicą, poniżej której kraj uznaje się za zagrożony takim niedoborem wody, jest 1,7 tys. m sześc.[4] na mieszkańca. Wielkość odnawialnych zasobów wody słodkiej przypadająca na 1 mieszkańca Polski wynosi niecałe 1,6 tys. m sześc.[5], co oznacza, że pojęcie stresu wodnego nas dotyczy i że jesteśmy zagrożeni niedoborem wody. Wynika to z faktu, że zasoby wody słodkiej w Polsce są relatywnie niewielkie i uzależnione od warunków atmosferycznych, a w dodatku nierówno rozłożone.

Badania opinii publicznej pokazują, że Polacy zwracają uwagę na zasoby wodne i wskazują brak czystej, bezpiecznej wody oraz jej zanieczyszczenia jako największe wyzwania wśród 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych.[6]

W obliczu przytoczonych wyżej danych pewne jest, że należy działać wspólnie i systemowo, że wszyscy musimy zacząć myśleć o wodzie jak o niezwykle cennym surowcu. Istnieje ogromna potrzeba współodpowiedzialności za zasoby wodne w Polsce i na świecie. Każdy z nas powinien pamiętać o tym zawsze wtedy, kiedy myje zęby czy napuszcza wodę do wanny, dokonuje decyzji zakupowych zdając sobie sprawę, że produkcja każdego artykułu wiąże się ze zużyciem wody, a nadmierna konsumpcja znacznie wyczerpuje ten surowiec.

Żywiec Zdrój, dla którego woda w naturalny sposób jest najcenniejszym darem natury, nie ma wątpliwości, że działania wykazujące troskę o zasoby wodne powinny zostać podjęte natychmiast, i to na szeroką skalę. Firma dba o to, by w procesach produkcji możliwie maksymalnie ograniczyć straty wody, w tym celu wdraża wodooszczędne technologie. W procesie pozyskiwania wody Żywiec Zdrój pobiera wyłącznie taką jej ilość, która nie powoduje obniżenia poziomu wód głębinowych. Dzięki temu w każdym miejscu, z którego woda jest pobierana na podstawie pozwoleń wodno-prawnych, stan środowiska naturalnego pozostaje nienaruszony.

Żywiec Zdrój wprowadził w fabrykach układy "obiegu zamkniętego" dla maszyn i urządzeń, które wymagają chłodzenia wodą, optymalizuje procesy mycia i dezynfekcji, a w procesach mycia instalacji zakładowych prowadzi odzysk i ponowne użycie środków chemicznych dla tych procesów, zmniejszając ilość ścieków. Dzięki takim działaniom woda jest lepiej wykorzystywana i zużywa się jej mniej.

W zakładzie rozlewniczym Żywiec Zdrój w gminie Radziechowy-Wieprz wybudowano system magazynowania wody deszczowej, która jest używana do celów sanitarnych.

Grupa spółek Danone, do której należy Żywiec Zdrój, podejmuje także działania wychodzące poza własne zakłady produkcyjne, np. pomaga rolnikom wprowadzać praktyki rolnictwa regeneratywnego. Rolnictwo regeneratywne to zestaw rozwiązań, które natura podpowiada nam od tysięcy lat. To sposób uprawy ziemi z dbałością o wzbogacanie gleby, co przekłada się na jej jakość, a zarazem żyzność. Taka zdrowa gleba zatrzymuje wodę, przez co staje się bardziej odporna na zmiany klimatu i suszę. Rolnictwo regeneratywne jest bardzo dobrym narzędziem do łagodzenia zmian klimatycznych wpływających na ilość zasobów wodnych.

Żywiec Zdrój od wielu lat wspiera finansowo oraz merytorycznie działania gmin na rzecz rozwoju infrastruktury wodnej. W samej tylko gminie Jeleśnia przeznaczył na ten cel blisko 8 mln zł, m.in. powołując na początku 2022 r. Fundusz Wodny, co jest odpowiedzią na ważne potrzeby lokalnej społeczności, jest to bowiem inicjatywa mająca na celu zapewnienie dostępu do wody mieszkańcom terenów zagrożonych jej niedoborem.

Żywiec Zdrój realizuje również inny długofalowy program mający na celu zwiększenie infiltracji wody i ochronę bioróżnorodności – Kwietne Łąki.

Żywiec Zdrój odpowiada za szereg inicjatyw społecznych, akcji edukacyjnych i działań na rzecz regionu, w którym prowadzi działalność. Żywiec Zdrój i Grupa Żywiec w 2021 r. powołały Koalicję Dbamy o Wodę, która współpracuje z ekspertami naukowymi, publikuje raporty zawierające diagnozę i scenariusze dotyczące zasobów wodnych na Żywiecczyźnie i organizuje międzysektorowe spotkania z przedstawicielami jednostek administracyjnych i pozarządowych. Projekt ten zasługuje na ogromne uznanie, powstały w ramach jego podsumowania raport wyjaśnia, jak zmiany klimatyczne wpłynęły na zasoby wodne na Żywiecczyźnie, jak należy je chronić i budować. Wyjaśnia, dlaczego mieszkańcy tego regionu mogą już za kilkadziesiąt lat zmagać się problem ograniczonej dostępności, wręcz braku wody na potrzeby zaopatrzenia ludności z niektórych gmin i miejscowości.

[1] https://www.unic.un.org.pl/dekada-wody/miedzynarodowa-dekada-wody-2018%E2%80%932028/3220.

[2] Tamże.

[3] Tamże.

[4] https://raportsdg.stat.gov.pl/2020/cel6.html.

[5] Tamże.

[6] Kantar 2021, Zrownoważony rozwój: opinie i zachowania Polaków, N=1010