Zaburzenia widzenia, parestezje i niedowłady. Migrena z aurą znacząco ogranicza życie chorych

Według raportu "Społeczne znaczenie migreny z perspektywy zdrowia publicznego i systemu ochrony zdrowia" Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - PZH z 2019 roku na migrenę lub tzw. migrenę prawdopodobną cierpi w Polsce aż 8 mln osób. Wbrew powszechnej opinii nie jest ona równoznaczna z bólem głowy - ma inne przyczyny, objawy i wiąże się z innym leczeniem.

- Typowy dla migreny jest silny ból głowy, najczęściej jednostronny, często zlokalizowany w okolicy gałki ocznej. Ważny jest też czas trwania. Jeśli do gabinetu przychodzi pacjent i mówi, że ma od tygodnia migrenę, to najprawdopodobniej wiem, że nie mamy do czynienia z tą jednostką chorobową (choć istnieje też tzw. stan migrenowy). Migrena bowiem z definicji to jest ból głowy, który trwa od 4 do 72 godzin - wyjaśnia neurolog lek. Agata Rauszer-Szopa.

Migrena to jednak nie tylko ból głowy. Charakterystyczne są dla niej także objawy dodatkowe, nie występujące u każdego chorego, takie jak: nadwrażliwość na światło, zapachy i dźwięki, nudności i wymioty oraz zawroty głowy.

Szacuje się, że około 15-30 proc. osób cierpiących na migrenę doświadcza migreny z aurą. Objawia się ona przejściowymi objawami neurologicznymi, które pojawiają się w ciągu godziny przed napadem migrenowym.

- Taki chory może mieć parestezje, czyli odczuwać nietypowe wrażenia na skórze: pieczenie, kłucie, mrowienie lub drętwienie pojawiające się na przykład na połowie twarzy lub ciała. Może doświadczać objawów ruchowych, na przykład niedowładów. Pojawia się nieraz afazja, czyli problemy z mową, a także zaburzenia widzenia - chorzy widzą wzory, zygzaki, kolorowe koła, kształty, które porównują do fortyfikacji zamkowych - mówi lek. Rauszer-Szopa.

- Miałam raz w gabinecie pacjentkę z tzw. migreną przedsionkową, przy której aura jest pod postacią objawów wynikających z podrażnienia układu przedsionkowego w uchu. Są to zawroty głowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty. Dopiero gdy ustąpią, pojawia się ból głowy - dodaje.

Nie jest tajemnicą, że migreny znacznie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. W przypadku pań mają one nierzadko związek ze zmianami hormonalnymi. Hiszpańscy naukowcy z Universidad Miguel Hernández de Elche sprawdzili dysproporcje u obu płci i wykazali, że niektóre hormony (np. testosteron) wydają się chronić przed migreną, podczas gdy inne (jak prolaktyna) prawdopodobnie nasilają jej objawy.

Wykazali także, że zmiany stężenia estrogenu zwiększają wrażliwość komórek naczyń krwionośnych wokół nerwu trójdzielnego na bodźce, powodując, że łatwiej dochodzi do napadów bólu.

U niektórych kobiet zresztą migrena pojawia się regularnie przed miesiączką.

- To migrena katamenialna, czyli miesiączkowa, związana ze zmianami hormonalnymi cyklu miesiączkowego. Większość pań, które na nią cierpią, ma napady bólowe na tydzień lub kilka dni przed miesiączką oraz w pierwszych dniach jej trwania - wyjaśnia lekarka.

Migrena, szczególnie z aurą, może znacząco wpływać na życie chorego. Zdarza się, że wyłącza go z codziennego funkcjonowania na wiele godzin. Bywa także zagrożeniem w przypadku niektórych czynności.

- Jeśli napad aury pojawi się w trakcie prowadzenia samochodu, należy natychmiast zjechać na najbliższe pobocze, wyłączyć auto i zażyć leki przerywające napad, które migrenowcy powinni zawsze mieć przy sobie - przypomina ekspertka.

- W przypadku migreny zwykłe leki przeciwbólowe mogą nie być skuteczne, ponieważ mechanizm powstania napadu migrenowego wiąże się ze skurczem albo rozkurczem naczyń mózgowych, a wspomniane leki mają inny mechanizm działania. Stosuje się więc leki z grupy tryptanów, a ostatnio także gepanty, które doskonale przerywają napady. Ich wadą jest cena: około 150 zł za dwie tabletki - dodaje.

Migrenę można doraźnie leczyć odpowiednimi farmaceutykami, jednak na częstotliwość wystąpienia napadów wpływ mają także sami chorzy. Niektóre zachowania czy spożywane produkty mogą nasilać objawy migrenowe.

- Migrena bardzo często jest chorobą uwarunkowaną genetycznie. Wpływ ma na nią także nieregularny sen i stres, szczególnie długotrwały. Często jest tak, że po stresującym tygodniu ból głowy pojawia się w weekend, gdy nerwy odpuszczają - tłumaczy neurolog.

- Mało który migrenik wie poza tym, że konkretne pokarmy mogą wygenerować napad migrenowy, na przykład czekolada, alkohol (głównie wino), śledzie i sery pleśniowe. Należy ich bezwzględnie unikać, bo po nich napad migrenowy jest praktycznie gwarantowany - podkreśla.

Wiemy już, czego unikać. A co robić, by zminimalizować występowanie migren? Lek. Agata Rauszer-Szopa zwraca uwagę na zalety aktywności fizycznej, która znosi wzmożone napięcie mięśniowe i zdecydowanie redukuje wystąpienie napadów migrenowych. Wymienia także metody alternatywne, w tym akupunkturę, biofeedback czy stosowanie toksyny botulinowej.

- Uczulam także kobiety, które mają migreny i przyjmują antykoncepcję hormonalną. Niektórzy ginekolodzy przepisują ją bowiem bez przeprowadzenia wywiadu z pacjentką. W efekcie na SOR trafiają kobiety z udarami migrenowymi, czyli udarem mózgu, który wystąpił u pacjentki z migreną - wyjaśnia ekspertka.

- Istnieje korelacja między napadami migrenowymi, antykoncepcją i przetrwałym otworem owalnym, czyli wrodzoną wadą serca polegającą na pozostawaniu otwartego otworu między przedsionkami, który powinien się zamknąć po urodzeniu. Łatwo się ją wykrywa i leczy, a według szacunków ma ją co czwarty człowiek na świecie. Osoby, które mają taki otwór i migrenę, mają też niestety duże ryzyko, że udar migrenowy się u nich rozwinie. A jeżeli do tego jeszcze dołożymy antykoncepcję i papierosy, no to mamy udar gwarantowany - zaznacza.

Marta Słupska, dziennikarka Wirtualnej Polski