Tak rozpoznasz pierwsze oznaki odwodnienia. Prosty test

Odwodnienie organizmu to nic innego jak utrata zbyt dużej ilości wody oraz elektrolitów. Zazwyczaj towarzyszy mu uczucie pragnienia, suchość w ustach, zawroty głowy, apatia lub rozdrażnienie, przyspieszony i pogłębiony oddech.

Objawy odwodnienia początkowo są mało uciążliwe. Jeśli jednak nie zwrócimy na nie uwagi, mogą spowodować poważne problemy zdrowotne.

Musimy mieć świadomość, że wraz z wodą tracimy cztery bardzo ważne pierwiastki, czyli magnez, potas, sód i wapń. To one odpowiadają m.in. za sprawne funkcjonowanie naszych mięśni. Dlatego też taki stan może prowadzić do omdleń, zaburzeń rytmu serca i spadku ciśnienia tętniczego krwi. Natomiast długotrwałe odwodnienie grozi uszkodzeniem nerek, a utrata wody rzędu 10-15 proc. - nawet śmiercią.

Wyróżnia się trzy stopnie odwodnienia:

• lekkie: 5, 10 i 15 proc. ubytek masy ciała u noworodków i niemowląt oraz 3, 6 i 9 proc. u dzieci starszych i dorosłych. Łączy się ono ze wzmożonym pragnieniem, suchością śluzówek jamy ustnej,

• umiarkowane: do jego objawów należą dodatkowo przyspieszona akcja serca, osłabienie, wydłużony nawrót kapilarny,

• ciężkie: charakterystyczny jest spadek ciśnienia tętniczego krwi i bardzo ciężki stan.

- Najczęściej pierwszym symptomem odwodnienia jest pragnienie - wyjaśnia dr Lidia Stopyra, kierująca Oddziałem Chorób Infekcyjnych i Pediatrii Szpitala Specjalistycznego im. S. Żeromskiego w Krakowie.

Kolejnym objawem jest zmęczenie. Tego symptomu nie kojarzymy jednoznacznie z nadmierną utratą wody, dlatego łatwo go zbagatelizować. Tak samo, jak bólu głowy, problemów z koncentracją i rozdrażnienia. Zawsze można te objawy zrzucić na karb stresu czy niewyspania, tymczasem równie dobrze mogą one świadczyć o zbyt małej ilości wody w diecie.

- Odwodnienie jest jedną z głównych przyczyn, z powodu której dzieci z infekcjami trafiają do szpitala. Maluchy odwadniają się w przebiegu wysokich gorączek, wymiotów, biegunek czy infekcji. Jeżeli dziecko wymiotuje, ma biegunkę, przestaje jeść czy pić to mogło dojść do odwodnienia - alarmuje dr Lidia Stopyra.

Jakie jeszcze objawy powinny nas zaniepokoić?

- Należy również zwrócić uwagę na częstotliwość oddawania moczu. Jeżeli zauważymy, że się zmniejszyła, to powinien być to już dla nas sygnał alarmowy. Do objawów, które mogą świadczyć o odwodnieniu, zaliczamy również suchy język i wysuszone wargi, zmniejszoną potliwość czy gorączkę - wyjaśnia dr Lidia Stopyra.

Bardzo ważnym wykładnikiem odwodnienia jest zmiana w ilości i kolorze oddawanego moczu. Zazwyczaj jest go zdecydowanie mniej i staje się znacznie ciemniejszy. Dzieje się tak dlatego, że organizm chce maksymalnie ograniczyć utratę wody, dlatego nerki kondensują mocz. Warto zaznaczyć, że kolor moczu może ulegać zmianie również w wyniku spożywanego jedzenia lub zażywania leków.

Dr Alicja Sapała-Smoczyńska potwierdza, że brak mikcji jest jednym z głównych objawów odwodnienia.

- Kolejne objawy, które mogą świadczyć o odwodnieniu to: brak łez, spierzchnięte usta i śluzówki, zauważalny brak jędrności skóry, osłabienie - wymienia pediatra.

Ekspertka zwraca uwagę również na fakt, że dziecko odwadnia się zdecydowanie szybciej niż dorosły.

- Objawy odwodnienia u dzieci i dorosłych są praktycznie takie same. Jest jedna znacząca różnica - u maluchów są widoczne zdecydowanie szybciej - zaznacza dr Alicja Sapała-Smoczyńska.

- Gdy zauważymy takie symptomy, nawadniajmy dziecko. Natomiast jeśli maluch nie chce przyjmować płynów lub wymiotuje, koniecznie udajmy się z dzieckiem do lekarza - uczula dr Lidia Stopyra.

Jak sprawdzić, czy nasz organizm jest odwodniony?

Możemy wykonać prosty test. Wystarczy dotknąć warg językiem - jeśli są wilgotne, to znaczy, że organizm jest nawodniony w optymalnym stopniu.

Druga metoda jest równie prosta i szybka jak poprzednia - jest nią test nawrotu kapilarnego. Przed jego wykonaniem należy usunąć z palców pierścionki. Na paznokciach nie powinien znajdować się lakier.

Jak go przeprowadzić?

Uciśnij paznokieć do zblednięcia, a następnie zwolnij ucisk i policz czas do powrotu prawidłowego ukrwienia, czyli zaróżowienia się płytki paznokciowej. Czas ten nie powinien przekraczać dwóch sekund. Jeśli jest dłuższy, najprawdopodobniej mamy do czynienia z odwodnieniem.

Test ten wykonywany jest często u dzieci.

Kolejną oznaką odwodnienia może być utrata elastyczności skóry. Jeśli złapiesz palcem wskazującym i kciukiem skórę, a potem ją puścisz, natychmiast odzyskuje swój kształt. W momencie odwodnienia zajmuje jej to pół sekundy albo nawet dłużej.

Pamiętajmy jednak, że test ten nie jest uznawany za metodę precyzyjną. Z wiekiem skóra traci elastyczność, co powoduje osłabienie jej napięcia. W rezultacie skóra starszej osoby może potrzebować nawet ok. kilkunastu sekund, aby powrócić do normy, i to nawet wtedy, kiedy nie występuje u niej problem odwodnienia.

Dr Alicja Sapała-Smoczyńska zaznacza, że nie można udzielić uniwersalnej odpowiedzi na pytanie - ile płynów powinniśmy przyjmować każdego dnia?

- Zapotrzebowanie na wodę zależy od wielu czynników: wieku, masy ciała, płci, poziomu aktywności fizycznej, stanu zdrowia czy temperatury otoczenia - zaznacza ekspertka.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca, żebyśmy dziennie pili 30 ml wody na każdy kilogram masy ciała.

- Dorośli powinni wypić dziennie około trzech litrów płynów. U niemowlęcia to około 700 ml. Im dziecko jest starsze, tym więcej wody potrzebuje. Nastolatek powinien już pić podobne wartości do dorosłego - wymienia pediatra.

Zgodnie z rekomendacjami Amerykańskiej Akademii Pediatrii (ang. American Academy of Pediatrics, AAP) do czasu ukończenia pierwszego roku życia do ugaszenia pragnienia powinna służyć wyłącznie woda.

Ekspertka podkreśla, że przede wszystkim rodzice powinni wyrobić u dziecka nawyk picia wody i w tej kwestii "świecić przykładem". Niestety czasami zabiegani opiekunowie zapominają o odpowiednim nawadnianiu swojego organizmu, nie mówiąc już o organizmie swojej pociechy.